Konferencja naukowa poświęcona jest problematyce brzmienia zespołu chóralnego w pracy dyrygenta, chórmistrza, a także innych osób pełniących rolę animatorów muzycznych w świątyniach. Celem konferencji jest poznanie nowych możliwości wykorzystania efektów ćwiczeń emisyjnych oraz wzorcowych rozwiązań interpretacyjnych pozwalających uzyskać szlachetne i nieskazitelne brzmienie chóru jako instrumentu muzycznego.

W swoich wystąpieniach prelegenci przedstawią odpowiednie metody i narzędzia do pracy z głosem oraz wiedzę z zakresu fizjologii i higieny głosu. Zostaną zaprezentowane także niekonwencjonalne i dotąd nieznane ćwiczenia wokalne i manualne wpływające na brzmienie zespołu chóralnego połączonego z właściwymi gestami dyrygenckimi odpowiedzialnymi za impulsy i podimpulsy instrumentu głosu. Szczególnie cenne będzie laboratorium chóralne podczas którego uczestnicy czynni wykorzystując w ćwiczeniach poduszki sensomotoryczne będą próbowali opanować i skoordynować impulsy związane z pracą ciała jako instrumentu muzycznego.

Termin
7 kwietnia 2025 r.

Miejsce
Aula Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
ul. Bernardyńska 3, 31-069 Kraków 

• Metropolita Krakowski abp Marek Jędraszewski
• Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ks. prof. dr hab. Robert Tyrała

• Instytut Muzyki Kościelnej na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
• Archidiecezjalna Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. ks. Kardynała Franciszka Macharskiego w Krakowie
• Archidiecezjalna Komisja Muzyki Kościelnej w Krakowie

• dr hab. Susi Ferfoglia, kierownik kierunku muzyka kościelna Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
• prof. dr hab. Wiesław Delimat, kierownik Katedry Muzyki Kościelnej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
• prof. dr hab. Włodzimierz Siedlik, redaktor wniosku, kierownik projektu, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• dr hab. Witold Zalewski, prof. UPJPII
• dr hab. Filip Presseisen, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• dr Marek Pawełek, współredaktor wniosku, zastępca kierownika projektu
• mgr Maria Klich, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• mgr Iwona Bąk, Biuro Projektów Naukowych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie
• mgr Łukasz Rzepka, Biuro Promocji Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

• prof. dr hab. Agnieszka Franków-Żelazny, Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu
• prof. dr hab. Lidia Matynian, Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie
• prof. dr hab. Elżbieta Krzemińska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
• dr hab. Maria Piotrowska-Bogalecka, Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach
• dr hab. Anna Marek-Kamińska, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego
• dr hab. Dawid Kusz OP, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• dr Anita Pyrek-Nąckiewicz, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu Doskonała nauka II,
nr umowy KONF/SN/0403/2024/02 z dnia 30 grudnia 2024 roku, nazwa projektu: „Brzmienie zespołu chóralnego”,
kwota przyznanych środków 50 100 zł, całkowita wartość projektu 55 700 zł.

Siódmego kwietnia 2025 roku Aula Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie stała się areną chóralistyki. Konferencja naukowa pt. „Brzmienie zespołu chóralnego” zgromadziła ekspertów, badaczy oraz praktyków z różnych miejsc świata, którzy podzielili się swoimi doświadczeniami i nowatorskimi rozwiązaniami dotyczącymi pracy z zespołami chóralnymi. Wydarzenie, to było doskonałą okazją do pogłębienia wiedzy na tematy zarówno technicznych, jak i artystycznych aspektów pracy z chórem.

Konferencja została dofinansowana ze środków budżetu państwa przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu Doskonała nauka II.

Głównym celem konferencji było upowszechnienie nowych możliwości wykorzystania ćwiczeń emisyjnych oraz wzorcowych rozwiązań interpretacyjnych pozwalających uzyskać szlachetne i nieskazitelne brzmienie chóru jako instrumentu muzycznego. Uczestnicy wydarzenia mieli okazję zapoznać się z efektami badań dotyczących emisji głosu oraz metodami pracy z zespołami wokalnymi. Jednym z kluczowych tematów była zagadnienie fizjologii głosu, a także technik wspomagających emisję głosu. W szczególności zaprezentowane zostały innowacyjne ćwiczenia z użyciem poduszek sensomotorycznych, które pomagają synchronizować impulsy ciała z pracą głosu, poprawiając koordynację i spójność zespołu. Istotne znaczenie miało podejście do indywidualnych możliwości uczestników zespołów chóralnych oraz praktyczne zastosowanie narzędzi, które umożliwiają optymalizację pracy głosu w chórze.

W gronie prelegentów znaleźli się znakomici specjaliści, którzy swoją wiedzą i doświadczeniem wzbogacili debatę na temat przyszłości chóralistyki. Do grona występujących należeli: dr Alena Tichà z Uniwersytetu Karola w Pradze, prof. dr hab. Jolanta Szybalska-Matczak z Akademii Muzycznej we Wrocławiu, mgr Ivan Vrublevskyi, dyrygent chóru Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, prof. Janusz Niziołek, wieloletni pedagog Akademii Muzycznej w Kassel, prof. Jan Hoffmann, wieloletni nauczyciel na Uniwersytecie Muzycznym i Collegium Musicum Uniwersytetu Johannesa Gutenberga w Moguncji, wykładowca dyrygentury chóralnej i kształcenia wokalnego, pierwszy gościnny dyrygent i dyrektor artystyczny EuropaChorAkademie Görlitz oraz prof. dr hab. Włodzimierz Siedlik. Wystąpienia prelegentów dotyczyły takich zagadnień jak dyrygentura, emisja głosu, praca nad interpretacją utworów chóralnych, a także rola chóru w kościelnej muzyce liturgicznej.

Ponadto, w trakcie konferencji odbył się panel dyskusyjny poprowadzony przez o. dr. hab. Dawida Kusza OP, który umożliwił uczestnikom wymianę doświadczeń i poglądów. Wśród tematów poruszanych podczas tych debat znalazły się kwestie związane z edukacją wokalną, metodami wykorzystywanymi w pracy z zespołami wokalnymi oraz znaczeniem chóralistyki w życiu społecznym.

Podczas otwarcia konferencji głos zabrał JM ks. prof. dr hab. Robert Tyrała, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. W swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie wspólnoty w kontekście chóralistyki, zaznaczając, że temat konferencji – „Brzmienie zespołu chóralnego” – jest niezwykle istotny i aktualny. „To bardzo ważne, że jesteśmy wszyscy razem – prelegenci i słuchacze. Myślę, że trudno byłoby o lepszy temat konferencji od tego zagadnienia, nad którym postanowiliście się pochylić, bo brzmienie chóralne to chyba jedno z najważniejszych efektów, ale przede wszystkim fundamentów decydujących o tym, że jakiś chór śpiewa mocą i przekazem czytelnym”. Zwrócił też uwagę na to, jak wszystkie zagadnienia, które będą poddane refleksji podczas konferencji, w tym także „laboratorium chóralne”, służyć będą wyciągnięciu konstruktywnych wniosków w kontekście brzmienia chóru. „Bardzo się cieszę, że ten temat właśnie podejmujecie” – dodał. Na zakończenie swojego wystąpienia, Ksiądz Rektor przywołał słowa papieża Franciszka, które zostały wypowiedziane do uczestników IV Międzynarodowego Spotkania Chórów w Watykanie, które odbyło się 8 czerwca 2024 roku. Papież zwrócił uwagę na trzy kluczowe aspekty działalności chóralnej:

1. Harmonia – „W muzyce chóralnej potrafi pocieszać cierpiących, przywracać entuzjazm przygnębionym, rozkwitać w sercach poprzez piękno i poezję, będąc odzwierciedleniem harmonijnego światła Boga”.
2. Komunia – „W chórze i w orkiestrze jeden potrzebuje drugiego, a sukces występu wszystkich zależy od zaangażowania każdego, od tego, czy każdy wnosi swój wkład w największym stopniu w swojej roli, szanując i słuchając otaczające go osoby, nie usiłując się wybić, w harmonii. Tak właśnie jak w Kościele i jak w życiu, gdzie każdy jest powołany do dobrego wykonania swojej partii dla dobra całej wspólnoty, aby z całego świata wznosiła się do Boga pieśń chwały (por. Ps 47, 2)”.
3. Radość – „Chóry i orkiestry mają powierzony wielowiekowy skarb sztuki piękna i duchowości. Papież ostrzegał, by nie pozwolić, aby interesy, ambicje, zazdrość czy podziały zanieczyściły tę sztukę; wskazał, że tak jak w życiu wspólnoty, tak i w życiu chóru, te negatywne elementy mogą prowadzić do smutku i zniszczenia”.

„Te trzy elementy: harmonia, komunia i radość, stanowią jakąś wykładnię dla chóralnego brzmienia. Oby dla muzyki kościelnej na naszym uniwersytecie te trzy składowe elementy wskazane przez papieża Franciszka były ważne, może wówczas też będziemy brzmieć jeszcze lepiej razem” – zakończył swoje wystąpienie rektor UPJPII.

Jednym z najciekawszych punktów programu było tzw. „laboratorium chóralne” poprowadzone przez prof. Jana Hoffmanna, podczas którego uczestnicy mogli osobiście sprawdzić, jak różnorodne techniki wokalne wpływają na jakość brzmienia chóru. Zajęcia te miały na celu poprawę jakości dźwięku, usprawnienie techniki wykonawczej oraz zwiększenie świadomości ciała w pracy z głosem. Wybrani uczestnicy, adepci sztuki dyrygenckiej, mogli zaprezentować swoje umiejętności dyrygenckie pod okiem doświadczonego chórmistrza prof. Jana Hoffmanna i udoskonalić swój warsztat dyrygencki.

Wieczorem, po intensywnych sesjach wykładowych, odbył się również wyjątkowy koncert chóralny. Wykonawcami byli członkowie Chóru Instytutu Muzyki Kościelnej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, którzy pod dyrekcją prof. Jana Hofmanna zaprezentowali program złożony z dwóch arcydzieł muzyki chóralnej.

Koncert rozpoczął się utworem „Kronstorfer Messe WAB 146” Antoniego Brucknera (1824–1896), kompozytora, którego dzieła są uznawane za fundamenty muzyki chóralnej XIX wieku. Następnie, publiczność miała okazję wysłuchać „Missa tempore Quadragesimae” Michaela Haydna (1737–1806).

Chór, przygotowany przez prof. Wiesława Delimata i o. dr. hab. Dawida Kusza OP, zachwycił perfekcyjnym wykonaniem, a akompaniament na organach, który zapewnił dr Marek Pawełek, wzmocnił wyjątkowe, sakralne wrażenie muzyczne. Publiczność zebrana w kościele św. Agnieszki mogła doświadczyć prawdziwej harmonii, komunii i radości, które papież Franciszek wskazał jako fundamenty działalności chóralnej.

Konferencja została objęta honorowym patronatem przez abp. Marka Jędraszewskiego, Metropolitę Krakowskiego, oraz JM Rektora Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ks. prof. dra hab. Roberta Tyrałę.

Konferencja „Brzmienie zespołu chóralnego” była nie tylko okazją do poszerzenia wiedzy na temat techniki wokalnej i pracy z chórami, ale także stała się doskonałą okazją do wymiany doświadczeń między ekspertami i praktykami. Dzięki takim wydarzeniom jak to, możliwe jest wyznaczenie nowych ścieżek w rozwoju chóralistyki, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Uczestnicy konferencji mogli nie tylko poszerzyć swoje horyzonty naukowe, ale również nawiązać kontakty z ekspertami branży muzycznej, które zapewne zaowocują dalszą współpracą i wpłyną na podwyższanie poziomu muzyki chóralnej.